UROCZYSTOŚĆ PRZY MOGILE W GRÓDKU

RYS HISTORYCZNY

Pogrzeb po 73 latach

 1 września 1939 roku wojska niemieckie rozpoczęły główne uderzenie na Pomorze. Rozpoczęły się krwawe walki, zwieńczone szarżą 18. Pułku Ułanów Pomorskich pod Krojantami. Niestety,  polska obrona została przełamana. Nocą z 1 na 2 września nastąpił odwrót polskich wojsk w kierunku Bydgoszczy. Od południa 2 września, aż do godzin rannych 3 września, trwały walki pod Klonowem, Świekatowem, Bukowcem i Terespolem Pomorskim. Przez linie wroga zdołały przebić się nieliczne oddziały, w tym część Pomorskiej Brygady Kawalerii. Większość została odcięta. W tym część 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich, 18 Pułku Ułanów Pomorskich, 50. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych, 9. Dywizji Piechoty oraz bataliony strzelców i Obrony Narodowej. Wycofujące się wojsko, a wraz z nim ludność cywilną ostrzeliwały i bombardowały wojska nieprzyjaciela.

            W niedzielę 3 września spadły bomby na Drzycim i Gródek. Zginęło kilkudziesięciu żołnierzy Wojska Polskiego i cywilów. Wśród poległych byli żołnierze piechoty i kawalerii. Po zakończeniu działań wojennych ciała zabitych zostały złożone w masowym grobie w lesie, niedaleko leśniczówki.   W 1946 roku,  grób został otwarty. Wydobyto tylko część ciał, które pochowano na cmentarzu parafialnym w Drzycimiu. Podano nieprawdziwą informację, że wszystkie ciała zostały ekshumowane.

 Po ponad  70 latach, staraniem miejscowego leśniczego Huberta Lemańczyka, przeprowadzono badania archeologiczne, które potwierdziły wszystkie tragiczne przypuszczenia, że w masowym grobie zostały niewydobyte ciała zabitych podczas bombardowania.  We wrześniu 2012 roku ekshumowano szczątki 44 osób. Naukowcom udało się wyeksplorować indywidualne pochówki. Podczas prac archeologicznych wydobyto ponad tysiąc przedmiotów: fragmenty odzieży, uzbrojenia, zegarki, medaliki, różańce, monety i inne.  Ponad wszelką wątpliwość ustalono nazwiska 5 żołnierzy.

Uroczystość w 2012 r.  w Gródku rozpoczęto się od wniesienia do kościoła 32 prostych sosnowych trumien ze szczątkami ekshumowanych osób. Odprawiono żałobną mszę św. z udziałem rodzin kilku rozpoznanych zabitych, licznie zgromadzonych mieszkańców okolicznych miejscowości, Kompanii Honorowej wystawionej przez 8. Grudziądzki Batalion Walki Radioelektronicznej im. gen. Z. Podhorskiego w Grudziądzu, pocztów sztandarowych, przedstawicieli klubów i stowarzyszeń kawaleryjskich oraz władz samorządowych województwa kujawsko-pomorskiego, powiatu świeckiego i gmin Drzycim oraz Jeżowo.

Po mszy św. kondukt żałobny prowadzony przez oddział konny przeszedł do miejsca pochówku w lesie, niedaleko Krąplewic. Stanęły poczty sztandarowe reprezentujące oddziały ochotnicze, kultywujące tradycje pułków Pomorskiej Brygady Kawalerii, tj. 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich, 18. Pułku Ułanów Pomorskich, 8. Pułku Strzelców Konnych oraz  26. Pułku Ułanów Wielkopolskich. Cześć ofiarom oddali także licznie przybyli reprezentanci wojskowych grup rekonstrukcyjnych, harcerze, młodzież szkolna. Na tę niezwykłą uroczystość przybył także jeden z najstarszych żołnierzy września 1939 roku, uczestnik szarży pod Krojantami, 98 letni por. Wacław Galas z 18. Pułku Ułanów Pomorskich

3 września 2013 roku, dokładnie w 74 rocznicę, na zbiorowej mogile odsłonięto tablicę, upamiętniającą 44 ofiary zbrodniczego bombardowania przez Luftwaffe Drzycimia i Gródka, w tym także kobiety i dzieci.

W lesie na mogile stoi brzozowy krzyż, palą się znicze i składane są kwiaty.


W 80. rocznicę września 1939 r.


 


                    14 września 2019 roku uroczyście odsłonięte będą przy mogile tablice informacyjne.


PROGRAM UROCZYSTOŚCI

godz. 12.00   - Rozpoczęcie uroczystości


godz. 13.00  - Odtworzenie tragicznych wydarzeń niemieckiego nalotu z dnia 3. 09. 1939 roku w Gródku


godz. 16.00  - Inscenizacja z udziałem samolotu


godz. 17.30  - Pokazy - zawody ułańskie w wykonaniu grup rekonstrukcji historycznych


Przez cały czas trwania inscenizacji będą dostępne stoiska gastronomiczne oraz wystawa poświęcona WP w okresu międzywojennego.


Organizatorami są: Jeździecki Klub Sportowy "Czarna Podkowa-Gródek" , Gmina Drzycim i Gmina Jeżewo.


Autor: Karola Skowrońska